Kısırlık (İnfertilite)
Kısırlık (infertilite) çiftlerin düzenli ve korunmasız ilişkiye girmelerine rağmen 1 yıl içinde gebeliğin gerçekleşmemesi olarak tanımlanır. Ancak, 35 yaşın üstündeki kadınlarda düzenli ve korunmasız olarak ilişkiye girilmesine rağmen hamilelik gerçekleşmiyorsa gerekli tetkik ve tedavilere daha erken başlanabilir.
Üreme çapındaki her 100 çiftten 10 ile 20’sinde kısırlık görülebilir. Yaş ilerledikçe görülme sıklığı artar. Kısırlık üreme sistemi ile ilgili bir sağlık sorunudur. Tek bir sebebe bağlı olabildiği gibi; birkaç faktörün birleşmesi ile de gerçekleşebilir.
Her ne kadar çocuk sahibi olmak basit ve doğal bir işlev olarak algılansa da, aslında bu süreç oldukça karmaşıktır. Gebeliğin oluşabilmesi için aşağıdaki gibi faktörlerin tamamının sağlanması gerekmektedir:
Kadın tarafından sağlıklı yumurta üretimi
Erkek tarafından kaliteli sperm üretimi
Spermin yumurtaya ulaşmasını sağlayan sağlıklı fallop tüpleri
Spermin yumurtayı döllemesi
Döllenmiş yumurtanın rahimde içinde tutunabilmesi
Yeterli embriyo kalitesi
Nedenleri
Kısırlık, kadın veya erkek kaynaklı sebeplerden dolayı gerçekleşebilir. Fakat yapılan araştırmalar yüzde 10 ila 15’lik bir hasta grubunda kısırlığa neden olabilecek herhangi bir durumun tespit edilemediğini göstermiştir.
Bunların dışında kalan hasta gruplarında, erkek veya kadın partnerlerden birinden kaynaklanan faktörler her bir partner için %35, partnerlerin her ikisinden birden kaynaklı faktörler ise yaklaşık %20’lik kısmı oluşturmaktadır. Kısırlığa neden olabilecek kimi faktörler cinsiyetlere göre aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
Erkeklerde Kısırlık Nedenleri
- Varikosel (testise giden damarların genişlemesi)
- Sperm üretiminde ve sperm hareketinde azalma
- Anormal sperm fonksiyonu
- Menide hiç sperm hücresinin olmaması (Azospermi)
- Kanal tıkanıklıkları
- Hormonal bozukluklar ve genetik hastalıklar
- Sperm şekli (morfolojisi) bozukluğu
- Doğumsal anatomik sorunlar (inmemiş testis vb.)
- Bağışıklık sistemi problemleri
- Şeker hastalığı
- Cinsel fonksiyon bozuklukları (sertleşme sorunu ve erken boşalma gibi)
- Enfeksiyonlar
- Çocukluk çağında ve ergenlik döneminde geçirilen kimi ateşli hastalıklar
- Geçirilmiş kanser tedavisi
- Stres
- Uyuşturucu kullanımı
- Aşırı sigara, alkol ve kafein kullanımı
Tanı Yöntemleri
Düzenli olarak korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebe kalamama durumunda bir neden saptayarak tanı koymak amacıyla erkeklerde ve kadınlarda farklı tetkiklere başvurulur.
Erkeklerde bu tetkiklerden biri semen analizi (spermiogram) ile yapılmaktadır. 3 ila 7 günlük bir cinsel perhizi takiben alınan sperm örneği, mikroskop altında incelenir. Semen analizi ile erkeğin sperm sayısı, hareketliliği ve yapısı hakkında bilgi edinilmektedir. Gerektiği hallerde antisperm antikoru da testlere eklenebilir. Semen analizi erkeğin fertilite değerlendirilmesinde en önemli tetkik olmakla birlikte, azospermi hali dahil, semen analizi ile kişiler fertil veya infertil olarak tanımlanamaz. Sperm sayısının 5-10 milyon/ml ve altında olduğu durumlarda hormonal değerlendirme ve genetik testler uygulanmalıdır. Hormonal değerlendirmede spermatogenez düzeyini göstermede başlangıç test olarak FSH ve total testosteron düzeyi, testosteron hormonunun düşük olduğu durumlarda LH ve prolaktin ölçümü eklenmelidir.
Tedavi Yöntemleri
Erkek faktörü etkenlerinin çoğunluğu medikal veya cerrahi yolla tedavi edilebilmektedir. Tedavinin başarısız veya mümkün olmadığı olgularda üremeye yardımcı tedavi yöntemleri kullanılır. Erkek infertilitesinde medikal tedavi nedene yönelik (spesifik) ve ampirik olarak uygulanabilir.
Aşağıda belirtilen durumlar varlığında nedene yönelik medikal tedavi uygulanır: Endokrin bozukluklar, lökospermi, immünolojik infertilite ve gonadotoksinler.
Belirgin patolojinin saptanamadığı oligospermi ve açıklanamayan infertilite ampirik tedavi yöntemleri mevcuttur.bu amaçla karnitin, oral kallikrein, folat, koenzim Q10, çinko, nonsteroidal antinflamatuvar ajanlar, pentoksifilin, antioksidanlar, alfa blokerler ve mast hücre inhibitörleri kullanılır.
