Varikosel Nedir

Varikosel Nedir

Varikosel, erkeklerde skrotumda yer alan toplardamarların şişerek genişlemesi ve büyümesi durumunun tıbbi adıdır. 

 

Varikosel genellikle sol testiste görülür. El ile dokunulduğunda torba içinde plastik borular ya da solucanlar varmış gibi bir his uyandırabilir.

 

Varikosel oldukça yaygın bir tıbbi durumdur ve genellikle genç erkekleri etkiler. Erkeklerin yüzde 10 ila 15’i arasında bu problem görülebilir. Varikosel kendiliğinden bir tıbbi soruna yol açmayabilir, ancak sorunlara neden olursa bir üroloğa başvurmak en doğrusu olacaktır.

 

Varikoseller düşük sperm üretiminin ve sperm kalitesinin infertiliteye yani kısırlığa neden olabilecek miktarlara azalmasının arkasında yatan yaygın bir nedendir. Bununla birlikte, tüm varikosel vakalarında sperm üretimi etkilenmez. Varikosel kısırlığın yanı sıra testislerin normal olarak gelişmemesine  neden olabilir.

Varikosel Neden Olur?

Kesin bir sebebi yoktur.

Spermatik kordda bulunan damarların içindeki akışı kontrol eden valflerin düzgün kan akışını engellediği durumlarda kan geride toplanır ve damarlarda genişlemeye neden olur.

 

Bu geriye doğru toplanma hem testislerde hasara neden olabilir hem de erkek fertilitesinde azalmaya sebep verebilir.

 

Varikosel genellikle erkeklerde ergenlik döneminde ortaya çıkar.

Varikosel vakaları yüzde 90 oranında sol testis, yüzde 9 gibi oranla her iki testiste, yani bilateral olarak görülürken, kalan çok az sayıda vaka ise sağ testiste teşhis edilmiştir. Varikosel geliştirilmesine yol açan özel bir risk faktörü belirlenmemiştir.

Varikosel Belirtileri Nelerdir?

Testislerde Ağrıya neden olabilir. Varikosel ağrısı hafif bir rahatsızlıktan keskin bir acıya kadar yayılan bir yelpaze üzerinde hissedilebilir, özellikle uzun süre ayakta durma ve fiziksel efor harcama ile artabilir. 

Varikoseller bir çok vakada içi plastik boru ya da solucan dolu bir torba gibi görülür. Testistisin üzerinde şişmeye neden olabilir. 

Semptom göstermeyen varikoseller genel olarak fertilite değerlendirmesi veya rutin bir fizik muayene sırasında saptanır.

Varikosel Komplikasyonları Nelerdir?

Kısırlık: Varikosel  testis içindeki veya çevresindeki lokal ısıyı yüksek tutarak veya vücuttaki zararlı maddeler (oxidanlar) testisleri etkileyerek  sperm oluşumunu, sperm hareketliliğini etkileyip, spermlerin  işlevlerini yerine getirmelerine engel olabilir.

 

Etkilenen testisin atrofisi: Testisler varikosel durumu nedeniyle hasar görürse, küçülür ve yumuşamaya başlar

Varikosel Teşhisi Nasıl Konulur?

Fiziki muayene; testisinin üzerinde dokunulduğunda solucan torbası gibi hissedilen ve hassas olmayan damarlar görülür.

 

Varikosel muayene esnasında üç farklı derecede değerlendirilir.

  1. Derece: Ayakta muayene edilen hastada herhangi bir belirti gözlemlenemeyen, ancak Valsalva manevrası sırasında elle tespit edilebilen varikosel.

 

  1. Derece: Ayakta muayene edilen hastada gözle hafif derecede gözlemlenebilen ve Valsalva manevrası sonucunda damarların belirgin olarak görünür hale geldiği varikosel.

3 Derece: Ayakta muayene edilen hasta Valsalva manevrasına başlamadığı halde damarların belirgin şekilde görünür olduğu varikosel

Eğer fiziksel muayene yeterli değilse,  skrotumun Doopler ultrason testi  yapılır.

Varikosel Tedavisi Nasıl Gerçekleşir?

Varikosel tedavisi her birey için gerekli olmayabilir. Varikoseli olan birçok erkek, herhangi bir tedavi olmaksızın baba olabilir.

Erkek kısırlığı durumunda varikosel tedavisi kısırlığı iyileştirebilir veya in vitro fertilizasyon (IVF) gibi teknikler kullanılacaksa sperm kalitesini artırabilir. Bununla birlikte, , özellikle ergenlikte ilerleyen yani progresif testiküler atrofiye veya normal dışı yani anormal sperm değerlerine neden oluyorsa varikosel onarımı için bir operasyon gerçekleştirilmesi muhakkak gerekir.

Varikosel tedavisi için genel olarak mikrovarikoselektomi ameliyatı yapılır.

Mikro Varikoselektomi

Genel veya lokal anestezi  altında gerçekleştirilir.Ameliyat  genellikle kasık bölgesinden yani inguinal yoldan veya kasık altından yani subinguinal yoldan yapılır. Anormallik gösteren toplardamarlar mikroskop yardımı ile görülerek tek tek bağlanır.

 Mikrovarikoselektomi varikosel tedavisinde en etkili yöntemdir.

Varikosel Ameliyatı Sonrası Yaşam 

Varikosel ameliyat olanlar iki gün sonra zorlayıcı olmayan etkinliklerle normal yaşamına dönebilir ve ayrı bir rahatsızlık olmadığı sürece iki hafta içerisinde egzersiz yapmak gibi yorucu işlere de başlayabilir.

Varikosel ameliyatı ağrısı hafif olmasına rağmen bir kaç gün veya hafta sürebilir. Doktor, ameliyattan sonra hasta bireye sınırlı bir süre boyunca kullanması için ağrı kesici ilaç reçete edebilir.

 

Ameliyat sonrasında doktor bir süre cinsel ilişkiye girilmemesini tavsiye edebilir. Vakaların büyük bir kısmında sperm kalitesindeki gelişmelerin semen analizi yardımıyla görülmesi ameliyattan yaklaşık 6 ay sonra gerçekleşir.

 

Bunun sebebi yeni spermlerin gelişmesinin yaklaşık üç ay sürmesidir. Varikosel amrliyatı yapılan  infertil, yani kısır erkeklerin yaklaşık yarısı bu cerrahi müdahaleden sonra düzelmektedir. Cerrahi müdahale testis büyümesinde yavaşlama görülen çoğu genç için de başarılı sonuçlar vermektedir.

Kısırlık (İnfertilite)

Kısırlık (İnfertilite)

Kısırlık (infertilite) çiftlerin düzenli ve korunmasız ilişkiye girmelerine rağmen 1 yıl içinde gebeliğin gerçekleşmemesi olarak tanımlanır. Ancak, 35 yaşın üstündeki kadınlarda düzenli ve korunmasız olarak ilişkiye girilmesine rağmen hamilelik gerçekleşmiyorsa gerekli tetkik ve tedavilere daha erken başlanabilir.

 

Üreme çapındaki her 100 çiftten 10 ile 20’sinde kısırlık görülebilir. Yaş ilerledikçe görülme sıklığı artar. Kısırlık üreme sistemi ile ilgili bir sağlık sorunudur. Tek bir sebebe bağlı olabildiği gibi; birkaç faktörün birleşmesi ile de gerçekleşebilir.

 

Her ne kadar çocuk sahibi olmak basit ve doğal bir işlev olarak algılansa da, aslında bu süreç oldukça karmaşıktır. Gebeliğin oluşabilmesi için aşağıdaki gibi faktörlerin tamamının sağlanması gerekmektedir:

 

Kadın tarafından sağlıklı yumurta üretimi

Erkek tarafından kaliteli sperm üretimi

Spermin yumurtaya ulaşmasını sağlayan sağlıklı fallop tüpleri

Spermin yumurtayı döllemesi

Döllenmiş yumurtanın rahimde içinde tutunabilmesi

Yeterli embriyo kalitesi

Nedenleri

Kısırlık, kadın veya erkek kaynaklı sebeplerden dolayı gerçekleşebilir. Fakat yapılan araştırmalar yüzde 10 ila 15’lik bir hasta grubunda kısırlığa neden olabilecek herhangi bir durumun tespit edilemediğini göstermiştir.

 

Bunların dışında kalan hasta gruplarında, erkek veya kadın partnerlerden birinden kaynaklanan faktörler her bir partner için %35, partnerlerin her ikisinden birden kaynaklı faktörler ise yaklaşık %20’lik kısmı oluşturmaktadır.  Kısırlığa neden olabilecek kimi faktörler cinsiyetlere göre aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

Erkeklerde Kısırlık Nedenleri

  • Varikosel (testise giden damarların genişlemesi)
  • Sperm üretiminde ve sperm hareketinde azalma
  • Anormal sperm fonksiyonu
  • Menide hiç sperm hücresinin olmaması (Azospermi)
  • Kanal tıkanıklıkları
  • Hormonal bozukluklar ve genetik hastalıklar
  • Sperm şekli (morfolojisi) bozukluğu 
  • Doğumsal anatomik sorunlar (inmemiş testis vb.)
  • Bağışıklık sistemi problemleri
  • Şeker hastalığı
  • Cinsel fonksiyon bozuklukları (sertleşme sorunu ve erken boşalma gibi)
  • Enfeksiyonlar
  • Çocukluk çağında ve ergenlik döneminde geçirilen kimi ateşli hastalıklar
  • Geçirilmiş kanser tedavisi
  • Stres
  • Uyuşturucu kullanımı
  • Aşırı sigara, alkol ve kafein kullanımı

Tanı Yöntemleri

Düzenli olarak korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebe kalamama durumunda bir neden saptayarak tanı koymak amacıyla erkeklerde ve kadınlarda farklı tetkiklere başvurulur.

Erkeklerde bu tetkiklerden biri semen analizi (spermiogram)  ile yapılmaktadır. 3 ila 7 günlük bir cinsel perhizi takiben alınan sperm örneği, mikroskop altında incelenir. Semen analizi ile erkeğin sperm sayısı, hareketliliği ve yapısı hakkında bilgi edinilmektedir. Gerektiği hallerde antisperm antikoru da testlere eklenebilir. Semen analizi erkeğin fertilite değerlendirilmesinde en önemli tetkik olmakla birlikte, azospermi hali dahil, semen analizi ile kişiler fertil veya infertil olarak tanımlanamaz. Sperm sayısının 5-10 milyon/ml ve altında olduğu durumlarda hormonal değerlendirme ve genetik testler uygulanmalıdır. Hormonal değerlendirmede spermatogenez düzeyini göstermede başlangıç test olarak FSH ve total testosteron düzeyi, testosteron hormonunun düşük olduğu durumlarda LH ve prolaktin ölçümü eklenmelidir.

Tedavi Yöntemleri

Erkek faktörü etkenlerinin çoğunluğu medikal veya cerrahi yolla tedavi edilebilmektedir. Tedavinin başarısız veya mümkün olmadığı olgularda üremeye yardımcı tedavi yöntemleri kullanılır. Erkek infertilitesinde medikal tedavi nedene yönelik (spesifik) ve ampirik olarak uygulanabilir.

Aşağıda belirtilen durumlar varlığında nedene yönelik medikal tedavi uygulanır: Endokrin bozukluklar, lökospermi, immünolojik infertilite ve gonadotoksinler.

Belirgin patolojinin saptanamadığı oligospermi ve açıklanamayan infertilite ampirik tedavi yöntemleri mevcuttur.bu amaçla karnitin, oral kallikrein, folat, koenzim Q10, çinko, nonsteroidal antinflamatuvar ajanlar, pentoksifilin, antioksidanlar, alfa blokerler ve mast hücre inhibitörleri kullanılır.

Erkek İnfertilitesinde Cerrahi Tedavi Alternatifleri

Erkek İnfertilitesinde Cerrahi Tedavi Alternatifleri

Varikosel Tedavisi

Varikosel yaşla birlikte ilerleyici testis hasarı ile seyreden, erkek infertilitesinin en sık nedeni olan ve cerrahi ile düzeltilebilen bir hastalıktır. Varikosel, testis gelişiminde gerileme ve atrofi, testis ağrısı ve sperm değerlerini bozarak infertilite nedeni olabilir. Varikoselin fertilite üzerine etkileri semen anomalileri (sperm sayısı, motilite ve morfolojide bozulma), testis hacminde azalma ve Leydig hücre fonksiyonunda azalmayla ilişkilidir.

Mikrocerrahi varikoselektomi yüksek seminal parametrelerde iyileşme ve yüksek spontan gebelik oranlarına sahiptir.

Varikoselli infertil erkeklerde başarı olgudan olguya değişmekle birlikte aşağıdaki bulgulara sahip olgular varikosel tedavisinden daha çok yararlanmaktadır

İleri derecede klinik varikosel varlığı – Normal/normale yakın testis volümleri – Normal FSH/testosteron, düşük inhibin B düzeyleri – Toplam motil sperm sayısı > 5 milyon – Normal genetik testler – Kısa infertilite süresi – Moleküler bozukluk saptanmaması.