İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH)
Prostat nedir?
Prostat idrar kesesi alt kısmında, üretranın etrafına yerleşmiş bir bezdir. Yalnızca erkeklerde bulunur. Menide bulunan bir sıvı salgılar.
Sağlıklı bir prostat, yaklaşık olarak iri bir ceviz büyüklüğündedir ve hacmi 15-25ml’dir. Erkekler yaşlandıkça prostat da yavaş bir şekilde büyür.
İyi huylu prostat büyümesi
Prostat hastalıkları genellikle ilerleyen yaşlarda ortaya çıkar. Elli yaş üstündeki erkeklerde idrar yollarında rahatsız edici belirtilere yol açarlar.
İyi huylu prostat büyümesi sık görülen bir durumdur. Yaşlanmayla birlikte erkeklerde oluşan hormonal değişikliklerle ilişkilidir. BPH. Ürolojide en sık tanı konulan hastalıktır.
BPH’nın prostat kanseri olmadığının bilinmesi önemlidir. BPH tedavi edilmediği durumda bile prostat kanserine dönüşmez. Ancak iyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri yaşla birlikte gelişebilir ve beraber görülebilir.
İyi huylu prostat büyümesi belirtileri
Büyüyen prostatın, mesane çıkışında idrar yoluna baskı yapması nedeniyle ortaya çıkar. Belirtiler bazen hafif olabilir.
Belirtiler bazen çok rahatsız edici olabilir ve yaşam kalitenizi olumsuz etkileyebilir.
- Zayıf akımlı idrar yapma
- Çatallı ve dağınık idrar akımı
- Kesik kesik idrar yapma
- Ikınarak idrar yapma
- İdrar yapmaya başlamadan önce bekleme
- İdrar yapmanın çok uzun sürmesi
- Normalden daha sık idrar yapma ihtiyacı
- Gece idrar yapmak için uyanma ihtiyacı
- Ani idrar yapma ihtiyacı ve bu ihtiyacın ertelenememesi
- İstemsiz idrar kaçırma.
- Mesanenin tam boşalmadığı hissi
- İşeme sonrası iç çamaşırına istemsiz idrar kaçırma
Ani sıkışma hissi ve çok sık idrar yapma ihtiyacı gibi BPH belirtileri sosyal yaşantınızı olumsuz etkileyebilir. Bazı hastalar bu belirtilerden çok rahatsız olur ve sosyal aktivitelerden uzaklaşırlar. Yakınlarında tuvaletin olmadığı bir yerde bulunmaktan korkarlar. Gece idrar yapmak için sık uyandıkları ve yeterince uyuyamadıkları için enerji seviyeleri düşer ve günlük aktivitelerini yapmakta zorlanır.
İyi huylu prostat tanısı için hangi testler yapılır?
Doktorunuz tıbbi özgeçmişinizi öğrenip, prostatınızın parmakla muayenesini de kapsayan fizik muayene yapacaktır. Muayene sırasında prostatın boyut, şekil ve sertliğini anlamak için parmağını kullanır.
İyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri aynı yaş grubunda ortaya çıkabileceğinden dolayı kan PSA (prostat-spesifik antijen) testiniz yapılabilir.
Üroflovmetri idrar akım hızınızı ölçer. Bu test prostatın idrar akışını engelleyip engellemediğini anlamak için yapılır.
İşeme sonrası mesanede kalan idrarın ölçümü, mesane tam boşalıp boşalmadığını anlamak için yapılır. Artmış PMR, mesanenin iyi fonksiyon görmediğinin veya üretrada tıkanıklık olduğunun belirtisidir. Bu durum idrar yolu enfeksiyonu riskini artırır.
Mesane ultrasonografisi, belirtilerinize sebep olabilecek diğer sebepleri araştırmak için kullanılabilir.(taş ,tümör ,idrar yolu enfeksiyonu vs)
İLAÇ TEDAVİ
İlaç ve cerrahi tedaviler uygulanır.
BPH ile ilişkili belirtilerin tedavisinde çeşitli ilaç grupları kullanılır:
Kabak çekirdeği, Güney Afrika yıldız otu, Afrika kuş üzümü Çavdar poleni bu gruptaki ilaçlardandır. Ne kadar etkin oldukları da net değildir. Çok fazla sayıda bitkisel ilaç olduğu için, kullanımları konusunda özel bir öneri yapılamaz. Doktorunuzun tavsiyesini almadan bitkisel ilaç kullanmamalısınız.
Alfa-blokerler, prostatın düz kaslarını gevşeterek belirtileri ve idrar akışını iyileştiren bir grup ilaçtır. BPH’si olan erkeklere en sık önerilen ilaç grubudur.
İlaçlar tam etkilerini genellikle birkaç haftada gösterir. Alfa-blokerler prostatın boyutunu küçültmez veya büyümesini önlemez. Bazı hastalar sonuçta belirtilerinin giderilmesi için cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyacaktır.
Alfa-bloker ayrıca retrograd ejakülasyona (meninin idrar kesesine boşalması) yol açabilir. Bu sık olmayan bir yan etkidir ve tedavi sonlandırıldığı zaman kaybolacaktır.
5 alfa-redüktaz inhibitörleri (5ARI) prostatın büyümesini önleyen ve hatta küçülmesine sebep olabilen bir grup ilaçtır. Bu ilaçlar prostat 40 mililitreden büyükse daha etkindir ve prostat büyümesi rahatsız edici belirtilere sebep olduğu zaman reçeteyle verilir. Bu ilaçlar üriner retansiyon riskini ve cerrahi müdahale gereksinimini azaltabilir. Belirtileri düzeltmesi çok uzun zaman alacağı için, 5ARI, 1 yıldan uzun süren tedavilerde önerilir.
Bu ilaçların yan etkileri esas olarak cinsel fonksiyonlar ile ilgilidir. Bunlar ilişkinin sürdürülmesinde azalma, erektil disfonksiyon (sertleşme bozukuğu) ve boşalma problemleridir. Yan etkiler çok sık değildir ve tedavinin kesilmesi ile kaybolur.
Fosfodiesteraz 5 inhibitörleri (PDE5I) erektil disfonksiyonun tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar ayrıca BPH ile ilişkili belirtileri de iyileştirebilir. PDE5I’nin 3 tipi vardır.
Erektil disfonksiyonu olan erkeklerin yanı sıra prostat büyümesi belirtileri olan erkekler de PDE5I ile tedaviden fayda görebilirler.
PDE5I’ler baş ağrısı, baş dönmesi,yüzde kızarıklık, hazımsızlık gibi yan etkilere sebep olabilir.
Bazı basit yaşam tarzı değişiklikleri, BPH belirtilerinizin düzelmesine yardımcı olabilir. Örneğin, akşamları daha az sıvı almanız, gece idrara kalkmayı azaltmaya yardımcı olur. Daha az alkollü içecek, kahve veya çay tüketmeniz, mesane irritasyonunu engeller.
Bazı erkeklerin oturarak idrar yapması mesanenin tamamen boşalmasına yardımcı olur.
Her bir grup ilaç farklı bir yoldan etkisini gösterir ve farklı etki ve yan etkilere sahiptirler.
CERRAHİ TEDAVİ
Cerrahi tedavi genellikle medikal tedaviye yanıt alınamayan hastalarda yapılır.
Cerrahinin amacı büyümüş prostat dokusunu çıkararak BPH belirtilerinin azaltılması ve idrar akımını artırmaktır.
BPH belirtileri için en sık önerilen ve dünyada en çok yapılan cerrahi tedavi prostatın transüretral rezeksiyonudur (TUR P). Amaç, belirtilere sebep olan prostat dokusunu (adenomu) minimal invaziv yöntemle uzaklaştırmaktır. TURP, BPH belirtilerinde maximum düzelme sağlar. Hasta hastanede 2 gün yatar ve sondası çekilerek taburcu olur. TURP sonrası retrograd ejakülasyon (meninin idrar kesesine boşalması) gelişebilir.
Prostat dokusunun tamamıyla çıkarıldığı lazerle yapılan kapalı prostat ameliyatıdır.
Hasta hastanede 2 gün yatar ve sondası çekilerek taburcu olur.
TUR P’ a benzer ancak karına kesi yapılarak yapılır. Çok büyük prostatı olan erkeklerde önerilir.
Prostatı kesmek veya buharlaştırmak için yoğun ışık kullanan lazer kullanılır. İşlem sırasında çok az kan kaybedilir.
Stentler üretrayı açık tutmak ve idrar akımını artırmak için kullanılır. Cerrahiye uygun olmayan erkeklerde önerilir.
Orgazm sırasında semenin artık üretradan atılmayıp, mesane içine püskürtülerek oradan da idrarla vücuttan atılmasıdır. BPH için yapılan cerrahi sonrası retrograd ejakülasyon gelişebilir.
Çoğu zaman cerrahi erektil disfonksiyona sebep olmaz.
